نخستین وظیفه مهم هر دانش آموز و داوطلب کنکوری برای رسیدن به بهترین نتیجه و کسب موفقیت حداکثری، تهیه و اجرای بهترین برنامه ریزی برای کنکور و دروس دبیرستان است. در این نوشته قصد داریم تا اصول برنامه ریزی درسی و مطالعاتی کنکور را به صورت کامل و از ابتدا تا انتها با شما در میان بگذاریم تا بعد از این خودتان بتوانید متناسب با شرایط‌تان بهترین برنامه را برای موفقیت در کنکور طراحی و اجرا نمایید.
اولین جرقه های هدف‌گذاری برای ورود به دانشگاه و تحصیل در رشته دلخواه‌تان همزمان با ورود به دوره متوسطه دوم در ذهن‌تان زده می شود. شاید پیش از این در تصوراتتان خود را پزشک؛ مهندس یا وکیل می دیدید، اما این تنها یک رویاپردازی بوده است و اینکه بخواهید به صورت جدی به آن فکر کنید و آن را تبدیل به یک هدف کنید، از پایه دهم رخ می دهد.
گام نخست در مسیر موفقیت تحصیلی، انتخاب رشته تحصیلی در دوره دبیرستان است. پس از انجام هدایت تحصیلی و متناسب با رشته تحصیلی دبیرستان، شما می توانید برای ورود به رشته دانشگاهی و بازار کار برنامه ریزی خود را به طور جدی آغاز نمایید.
این آموزشی که پیش روی شماست، به گونه تنظیم شده است که شما در هر پایه‌ای که باشید و قصد آغاز مطالعه برای کنکور را داشته باشید، می توانید از این آموزش برنامه ریزی برای کنکور استفاده کنید.
اصول برنامه ریزی برای کنکور
در رابطه با برنامه ریزی برای کنکور همواره با این سوال مواجه می شویم که چرا برنامه ریزی مهم است؟
بگذارید یک مثال ساده بزنیم. شما یک مسافرت مهم در پیش دارید، قرار است مسیری را برای رسیدن به یک مقصد مهم و دوست داشتنی طی کنید. دو حالت وجود دارد، یا پیش از این برای رسیدن به مسیر اقدام کرده اید و بنا به دلایلی موفق نشده اید راه را به انتها برسانید؛ و یا اینکه برای اولین بار است که قصد دارید قدم در ایم مسیر بگذارید.
حال از خود بپرسید نقشه راه چیست؟ از کدام مسیر باید بروم؟ آذوقه برای طی این سفر چه چیزهایی بردارم؟ در صورت بروز مشکل در طول مسیر چه کاری می توانم انجام بدهم؟ کجاها و به چه میزان برای استراحت توقف کنم تا در زمان‌بندی رسیدن به مقصد دچار مشل نشوم؟
برنامه ریزی در واقع همان نقشه راه است که در آن جزییات مسیری که در پیش دارید، منابع و امکاناتی که نیاز دارید، منابع و امکاناتی که طی این مسیر را برای شما راحت تر می کند و همچنین وظایف و اقداماتی که در طول این مسیر باید انجام دهید را برایتان مشخص می کند.
واقعیت این است که شما بدون برنامه ریزی برای کنکور هم ممکن است به مقصد برسید، اما قطعا زمان بیشتری باید صرف کنید، در مسیر ممکن است بارها دچار حادثه شوید (موانعی که باعث می شوند درس را رها کنید)، برای هر دو راهی مجبور به آزمون و خطا و ریسک شوید و مجبور به صرف زمان، انرژی و هزینه بیشتری خواهید بود.
حال که با دلیل اهمیت برنامه ریزی برای کنکور آشنا شدید، زمان آن فرا رسیده تا با اصول این برنامه ریزی آشنا شوید:
برنامه ریزی مطالعاتی کنکور باید جامع باشد
منظور از جامع بودن برنامه ریزی برای کنکور این است که کلیه سرفصل ها و مباحثی که به هر طریقی جزیی از منابع و مواد آزمونی کنکور هستند را در برگیرد. در یک برنامه جامع، هیچ مبحثی به طور کل حذف نمی شود و به هر مبحث به اندازه اهمیت و تاثیری که در نتیجه نهایی کنکور دارد، اهمیت داده می شود.
برنامه ای تنظیم کنید که قابل اجرا باشد
برنامه ریزی باید بهخ گونه ای باشد که بتوانید آن را دقیق و کامل اجرا کنید. برای مثال برنامه ریزی 15 ساعت مطالعه در روز برای یک دانش آموز دبیرستانی که نصف روز را در مدرسه سپری می کند، به هیچ عنوان اجرا پذیر نیست. برنامه هایی که به هر دلیل قابلیت اجرای دقیق ندارند، نه تنها کمکی به موفقیت شما نمی کنند، بلکه عدم اجرای آن ها بار روانی منفی و اسضطراب زیادی به شما تحمیل می کند.
- تناسب زمان بندی میان ساعات و حجم مطالعه و زمان استراحت رعایت شده باشد.
یک برنامه ریزی اصولی برای کنکور، به تمام ابعاد اجرای آن توجه می کند. به تناسب مدت زمان مطالعه در روز و میزان حجم درسی که در یک پارت زمانی ملزم به مطالعه آن هستید، حتما باید یک بازه زمانی مناسب برای استراحت و تجدید قوا در نظر بگیرید.
انواع برنامه ریزی برای کنکور
برای برنامه ریزی مطالعاتی کنکور روش ها و انواع مختلفی تعریف شده است، اما برخی از آنها به دلیل روان تر و کامل تر بودن بیش از سایر روش ها طرفدار دارند. توصیه می کنیم در انتخاب روش برنامه ریزی به دنبال عناوین عجیب و به اصطلاح قلمبه سلمبه نباشید. حتی خود شما می توانید یک برنامه ریزی برای کنکور ابداع کنید و یک اسم عجیب رای آن انتخاب کنید! بهترین و عاقلانه ترین کار این است که محتویات برنامه و روش های تقسیم بندی مباحث آن را بررسی کنید و در صورتی که با شرایط فردی شما متناسب بود، آن را شخصی سازی نمایید.
در حالت کلی برنامه ریزی برای کنکور را می توان در 3 دسته قرار داد:
- دسته اول – برنامه ریزی زمانی
برنامه ریزی زمانی برای کنکور، ابتدایی ترین روش برای برنامه ریزی مطالعاتی است. در این نوع برنامه، فقط مشخص می شود که در یک مدت زمان مشخص کدام درس را بخوانیم. ما در فرآیند برنامه ریزی درسی، این روش را رد می کنیم. این نوع برنامه ریزی انعطاف لازم را ندارد.
فرض کنید شما در برنامه امروز خود 3 ساعت مطالعه ریاضی قرار داده اید. چند سوال پیش می آید: کدام مبحث ریاضی؟ مثلا تابع؛ کدام بخش تابع؟ آیا در این 3 ساعت قرار است کل تابع را بخوانید؟ در این نوع برنامه ریزی اگر 3 ساعت زمان شما تمام شود و مبحثی که شروع کرده اید به پایان نرسیده باشد، چه اتفاقی میافتد؟! اگر مطالعه را سر ساعت رها کنید، مطلب ناقص می ماند، اگر به خواندن تا پایان مبحث ادامه دهید، زمان بندی برنامه شما مختل می شود.
یا فرض کنید در یک روز یا ساعتی از روز بنا به دلیلی نتوانیم درس بخوانیم، مثلا خدا ی نکرده مریض شده ایم. تکلیف برنامه ریزی و زمان بندی مان چه می شود؟؟
- دسته دوم – برنامه ریزی حجمی
اساس برنامه ریزی حجمی، همانطور که از اسم آن مشخص است، برنامه ریزی بر اساس حجم مطالب دروس است و گزینه زمان در این نوع برنامه جایگاهی ندارد. این نوع برنامه ریزی را در آزمون های آزمایشی دیده اید. این نوع برنامه ریزی برای کنکور به صورت بلندمدت مناسب است، اما برای برنامه ریزی روزانه هنوز نواقصی دارد که باید برطرف شود.
- دسته سوم – برنامه ریزی زمانی-حجمی
بهترین روش برنامه ریزی برای کنکور، تلفیقی از دو برنامه ریزی فوق است. به این نوع برنامه ریزی روش تلفیقی یا زمانی-حجمی گفته می شود. دراین روش هر دو المان زمان و حجم مطلب تعیین می شود. یعنی در جدول برنامه ریزی مشخص می شود که در یک بازه زمانی مشخص چه میزان از یک مبحث مشخص باید مطالعه شود.
این روش برنامه ریزی استانداردترین نوع برنامه ریزی برای کنکور است. اما برای اینکه به درسی طراحی و اجرا شود، باید چند نکته را در نوشتن آن رعایت کنید:
- توانمندی های خود را بشناسید. بدانید در کدام درس ها و مباحث ضعف و قوت دارید. براساس این شناخت تقسیم بندی زمانی و موضوعی برنامه خود را انجام دهید (برای مبحثی که ضعف دارید زمان بیشتر و برای مبحثی که قوی هستید زمان کمتری اختصاص دهید.)
- برنامه‌های غیردرسی و فوق برنامه خود را مشخص کنید.
- اهمیت دروس را با توجه به رشته تحصیلی خود مشخص کنید.
- مباحث را بر اساس میزان اهمیت و تاثیری که در کنکور دارند تقسیم کنید. برای این منظور می توانید به بودجه بندی هر یک از دروس در کنکور مراجعه نمایید:
- بودجه بندی دروس در کنکور تجربی
- بودجه بندی زیست در کنکور
- بودجه بندی ریاضی در کنکور تجربی
- بودجه بندی شیمی در کنکور
- بودجه بندی فیزیک در کنکور
برنامه ریزی زمانی-حجمی برای کنکور
گفتیم که بهترین نوع رنامه ریزی برای کنکور، روش حجمی-زمانی است. در این روش باید یک برنامه جامع بلند مدت داشته باشید. برای مثال مشخص کنید که تا پایان استفد از هر درس چه میزان مبحث را باید خوانده باشید. سپس بر همین اساس، میزان مطلبی که در هر ماه باید بخواند و میزان پیش روی در هر هفته را نیز مشخص کنید.
تا اینجای کار، شما یک برنامه ریزی حجمی انجام داده اید. از این به بعد برنامه ریزی شما باید به صورت روزانه و حجمی-زمانی باشد. یک جدول تنظیم کنید، برای هر روز مباحث و مدت زمانی که برای آن مبحث مورد نیاز است را در آن جدول درج نمایید. و در نهایت در همان جدول مشخص کنید که برای هر درس در طول یک هفته چه میزان مبحث و چه مدت زمان برای مطالعه در طول یک هفته نیاز است تا اجرا شود.
نکته مهمی که در برنامه ریزی برای کنکور باید در نظر بگیرید، جزییات روزمرگی ها در این برنامه است. حنما در برنامه ریزی فوق برنامه هایی که برایتان بسیار مهم هستند را هم در نظر بگیرید. در نظر داشته باشید که درست است که کنکور بسیار مهم است، اما همه چیز نیست.
اینکه شما تمام زندگی و لحظه های خود را بخواهید فقط و فقط معطوف کنکور کنید، در مدت زمان کوتاهی دچار فرسایش ذهنی می شوید و بعد از آن هرچه قدر که ساعات مطالعه شما زیاد هم باشد، باز در نهایت نتیجه مثبتی نخواهید گرفت.
