افت تحصیلی چیست؟ دلایل افت تحصیلی و راه های برطرف کردن آن

• برنامه ریزی مطالعاتی نامناسب

بارها گفته‌ایم که برنامه ریزی اهرم اصلی موفقیت در هر کاری است. در فرآیند درس خواندن هم برنامه ریزی مطالعاتی مناسب شاه‌کلید پیشرفت تحصیلی است. برعکس این موضوع هم صادق است؛ یعنی اگر دانش آموز برنامه استاندارد و اصولی برای درس خواندن نداشته باشد، یا طبق برنامه نامناسب درس بخواند دچار افت تحصیلی خواهد شد.

عدم مدیریت زمان و اولویت بندی نکردن کارها نیز ناشی از عدم برنامه ریزی هستند و می توانند منجر به افت شدید نمرات درس های دانش آموزان شند.

• بی علاقه بودن نسبت به رشته تحصیلی انتخابی

مهم ترین عامل افت تحصیلی دانش آموزان در دوره متوسطه دوم را می توان انتخاب نادرست و بی علاقه‌گی دانش آموزان به رشته تحصیلی خود دانست. بدیهی است که اگر دانش آموز به رشته و دروس مربوط به آن علاقه ای نداشته باشد، زمان کافی برای یادگیری و مطالعه آن صرف نمی کند و در نتیجه نمرات که کسب می کند پایین خواهند بود.

• بیماری و ضعف جسمی 

این یک اصل اثبات شده است که شرایط جسمی در میزان یادگیری دانش آموزان تاثیر مستقیم دارد. مواردی چون ضعف بینایی یا شنوایی، دردهای موضعی و مانند آنها موجب می شوند تا دانش آموز توان کافی برای مطالعه دقیق و متمرکز نداشته و در نتیجه دچار کاهش محسوس نمرات در دروس شود.

• مشکلات و اختلالات روحی

مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، عدم تمرکز و مانند اینها که به عنوان اختلالات روحی شناخته می شوند، کلیه فعالیت های زندگی از جمله درس خواندن را می توانند مختل کنند.

• فعالیت زیاد در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی

یکی از معضلات جدیدی که دانش آموزان با ان مواجه هستند، حضور بیش از اندازه در فضای مجازی است. گردش و فعالیت در شبکه های اجتماعی تبدیل به یکی از عوامل فراگیر افت تحصیلی دانش آموزان شده است. تاثیر منفی گوشی های هوشمند، اینترنت و شبکه های اجتماعی بر زندگی افراد به حدی رسیده که گاهی حتی برنامه غذایی، خواب و برنامه روزمره آنها را نیز مختل می کند.

ب) عوامل بیرونی : خانواده و تاثیر آن بر تحصیل دانش آموز

• محیط نا آرام و پرتنش

اختلافات و درگیری های خانوادگی اغلب بیشترین تاثیر را بر روان و آرامش کودکان می گذارند. دانش آموزانی که در محیط های نا آرام و پر از درگیری می گذرانند، اغلب واکنش های رفتاری مختلفی از جمله افسردگی، انزوا، پرخاشگری و … از خود بروز می دهند و واضح ترین اثر این تنش ها در شرایط درسی آن ها نمود پیدا می کند.

• توقعات غیر منطقی خانواده از دانش آموز

انتظارات خارج از علایق، استعداد و توانایی دانش آموز از سوی خانواده منجر به گریز از درس در دانش آموز می شود. برای مثال دانش آموز علاقه مند به رشته انسانی است و توانایی یادگیری دروس حفظی در او بسیار بالاتر از دروس محاسباتی است، اگر خانواده به اجبار و بر خلاف میل دانش آموز، او را مجبور به تحصیل در رشته ریاضی کنند افت تحصیلی و کاهش شدید نمرات دروس در دوره دبیرستان کاملا طبیعی و قابل پیش بینی است.

• عدم مدیریت و نظارت صحیح بر سبک درس خواندن دانش آموز از سوی خانواده

دانش آموز در هر سنی و هر پایه ای که باشد، نیاز به نظارت و مدیریت رفتار از سوی والدین دارد. اما اگر این نظارت به صورت صحیح و اصولی صورت نگیرد تاثیرات منفی خواهد داشت. کنترل بیش از حد و آزادی خارج از اصول به یک اندازه مخرب و باعث عملکرد ضعیف دانش آموز می شوند.

ب) عوامل بیرونی : مدرسه و تاثیر آن بر عملکرد دانش آموز

مدرسه، مشاوران و معلمان تاثیر زیادی بر چگونگی عملکرد درسی و حتی رفتاری دانش آموزان دارند. گاهی برخی برنامه های مدارس و دبیران می تواند نتیجه عکس در پیشرفت درسی دانش آموزان داشته باشد:

• برنامه های خشک و سخت گیرانه مدرسه

دانش آموزان ساعات طولانی را در مدرسه می گذرانند؛ اگر برنامه های آموزشی مدرسه سخت گیرانه، یک بعدی و خشک باشند دانش اموز را از مدرسه و درس خواندن دلزده می کنند و باعث افت تحصیلی دانش آموز می شوند.

• رفتار معلمان و روش های تدریس دروس

شیوه های تدریس و نحوه رفتار دبیران در مدرسه می تواند دانش آموز را به یادگیری و مطالعه دروس ترغیب کند یا بر عکس منجر به فرار دانش آموز از آن درس و کلاس شود. بخش مهمی از موفقیت دانش آموزان در گرو روش های آموزشی ورفتاری معلمان است.

• نظام آموزشی و سیاست های تربیتی آموزش و پرورش

در سطح کلان، سیاست های آموزشی که در نظام آموزش و پرورش به کار گرفته می شوند در پیشرفت یا افت تحصیلی دانش آموزان بسیار موثر هستند. ارائه ساعات آموزشی غیر استاندارد، الزام مدارس و دبیران به استفاده از روش های آموزشی منسوخ و خشک و … از جمله مواردی هستند که می توانند باعث فرار دانش آموز از محیط های آموزشی شوند.