می دانیم که زیست شناسی مهم ترین و موثرترین درس رشته علوم تجربی است. با توجه به اینکه میزان تاثیر هر سه کتاب زیست دوره دوم متوسطه در کنکور تقریبا به یک اندازه است؛ از سوی دیگر بسیاری از سوالات زیست در کنکور به صورت ترکیی طرح می شود. از همین رو برنامه ریزی مطالعاتی برای هر سه پایه به یک اندازه اهمیت دارد. با توجه به حجم بالا و نقش زیست یازدهم در کنکور، در ادامه این مقاله به بررسی مباحث زیست یازدهم می پردازیم.
بررسی سرفصل ها و مباحث زیست یازدهم
کتاب زیست 2 در پایه یازدهم رشته تجربی با 9 فصل، بیشترین میزان مبحث را در زیست شناسی دوره دوم متوسطه به خود اختصاص می دهد. در این بخش به بررسی موضوعات این فصل ها می پردازیم.
- فصل اول – تنظیم عصبی:
این فصل از کتاب زیست یازدهم طی 2 گفتار به معرفی و بررسی انواع مولکول های بافت عصبی و بیان وظایف هریک می پردازد.
- گفتار اول – یاخته های بافت عصبی: تشریح مفاهیم مهمی چون ساختار بافت های عصبی، انواع یاخته های عصبی، پتانسیل آرامش، پمپ سدیم-پتاسیم و عملکرد هریک در این گفتار بررسی می شود.
- گفتار دوم – ساختار دستگاه عصبی: جزییات دستگاه عصبی مرکزی، ساختار مغز و دستگاه عصبی محیطی در این گفتار تشریح می شوند و در پایان گفتار دستگاه عصبی سایر جانوران بررسی می گردد.
از این فصل معمولا 2 تا 3 تست در کنکور طرح می شود.
- فصل دوم – حواس:
در فصل دوم کتاب به معرفی و توضیح نحوه دریافت و انتقال اطلاعات از محیط به واسطه حواس طی 3 گفتار توضیح داده می شود.
- گفتار اول – گیرنده های حسی: وظیفه گیرنده های حسی چیست؟ حواس پیکری و حواس ویژه چه ویژگی هایی دارند و انواع هریک کدام است؟ در این گفتار به این پرسش ها پاسخ داده می شود.
- گفتار دوم – حواس ویژه: تفسیر و توضیح نحوه عملکرد حواس بینایی، شنوایی، تعادل، بویایی و چشایی و همچنین تشریح ساختار دستگاه های مرتبط با هر کدام در گفتار دوم بررسی می شوند.
- گفتار سوم – گیرنده های حسی جانوران: در گفتار پایانی فصل دوم به ساختار گیرنده های حسی سایر جانوران پرداخته می شود.
از این فصل در کنکور معمولا 3 تست طرح می شود.
- فصل سوم – دستگاه حرکتی
فصل سوم کتاب زیست یازدهم به بررسی و تشریح ساختار دستگاه حرکتی بدن انسان می پردازد. مباحث این فصل در دو گفتار بررسی می شود:
گفتار اول – استخوان ها و اسکلت: اجزای تشکیل دهنده اسکلت بدن انسان و وظایف و اعمال آن ها و همچنین انواع استخوان و نحوه تشکیل و تخریب آنها در این گفتار بررسی می شود.
گفتار دوم – ماهیچه و حرکت: ساختار ماهیچه، وظایف مهمی که در فرآیند حرکت ایفا می کنند، نحوه عملکرد ماهیچه ها و تشریح بافت آن ها در این گفتار آموزش داده می شود.
از این فصل در کنکور معمولا 2 تست طرح می شود.
- فصل چهارم – تنظیم شیمیایی
در ادامه بررسی مباحث زیست یازدهم به فصل چهارم با عنوان تنظیم شیمیایی با 2 گفتار می رسیم.
- گفتار اول – ارتباط شیمیایی: دراین گفتار به نقش مولکول ها در برقراری ارتباط بین اعضای بدن و غده های مهم بررسی می شود.
- گفتار دوم – غده های درون ریز: در این گفتار ساختار، عملکرد و وظیفه غدد مهمی چون هیپوفیز، تیرویید، فوق کلیوی، پاراتیرویید، لوزالمعده و … بررسی می شود.
این فصل یکی از فصل های کم حجم کتاب زیست یازدهم است و در کنکور جز مباحث به نسبت کم اهمیت و راحت محسوب می شود.
- فصل پنجم – ایمنی
سیستم ایمنی بدن انسان چه ساختاری دارد؟ بدن انسان چگونه در برابر بیماری ها مقاومت می کند؟ این فصل به تشریح و تفسیر ساختار دستگاه ایمنی بدن انسان طی 3 گفتار می پردازد.
- گفتار اول – نخستین خط دفاعی: ورود ممنوع: ساختار پوست و نحوه عملکرد آن در خط اول دفاعی بدن در این گفتار تدریس می شود.
- گفتار دوم – دومین خط دفاعی : واکنش های عمومی اما سریع: در این گفتار به معرفی یاخته های بیگانه خوار در دستگاه ایمنی می پردازد. همچنین ساختار لنفسیت ها، پروتیین ها و … در این گفتار بررسیی می شوند.
- گفتار سوم – سومین خط دفاعی : دفاع اختصاصی: عملکرد لنفوسیت های نوع B و T ، پاسخ اولیه و ثانویه در این گفتار بررسی می شوند. همچنین ایمنی در بدن جانوران نیز در این گفتار تدریس می شود.
سهم این فصل در کنکور معمولا 5 تست است.
- فصل ششم – تقسیم یاخته
این فصل شامل 3 گفتار است که طی آن ها فرآیند تقسیم یاخته و ساختار آن ها بررسی می شود.
- گفتار اول – فام‌تن (کروموزوم): معرفی و تشریح ساختار DNA در این بخش انجام می شود.
- گفتار دوم – رشتمان (میتوز): نحوه تقسیم فام تن ها در رشتمان و مراحل آن به تفصیل بررسی می شود.
- گفتار سوم – کاستمان (میوز) و تولید مثل جنسی
این فصل معمولا در کنکور سهم مستقلی تداشته است.
- فصل هفتم – تولید مثل
بررسی ساختار دستگاه تولید مثل در مردان و زنان در این فصل انجام می شود و دارای 4 گفتار است.
- گفتار اول – دستگاه تولید مثل در مرد: معرفی اجزای تشکیل دهنده دستگاه تولید مثل در مردان و شرح وظایف هریک در این گفتار انجام می شود.
- گفتار دوم – دستگاه تولید مثل در زن: در این گفتار نیز معرفی اجزای تشکیل دهنده دستگاه تولید مثل در زنان و شرح وظایف هریک صورت می پذیرد.
- گفتار سوم – رشد و نمو جنین: همانطور که از اسم گفتار مشخص است، فرآیند لقاح، شکل گیری جنین و مراحل رشد جنین در این گفتار بررسی می شود.
- گفتار چهارم – تولید مثل در جانوران: در این گفتار انواع تولید مثل در جانوران مختلف بررسی می شود.
از این فصل در کنکور معمولا 3 تست طرح می شود.
- فصل هشتم – تولید مثل نهان‌دانگان
- گفتار اول – تولید مثل غیرجنسی: روش های تولید مثل گیاهان مانند ریشه، قلمه زدن، پیوند زدن و … در این گفتار تشریح می شوند.
- گفتار دوم – تولید مثل غیرجنسی: معرفی اجزای تشکیل دهنده گل‌ها و فرآیند تشکیل یاخته های جنسی و انواع آن در این گفتار آموزش داده می شود.
- گفتار سوم – از یاخته تخم تا گیاه: تخم و مراحل رویش گیاه موضوع اصلی این گفتار است.
معمولا در کنکور 2 تست مستقیم از این فصل طرح می شود.
- فصل نهم – پاسخ گیاهان به محرک ها
- گفتار اول – تنظیم کننده های رشد در گیاهان
- گفتار دوم – پاسخ به محیط
فصل 9 کتاب زیست یازدهم در کنکور معمولا 1 تست را به خود اختصاص می دهد.
سخن آخر در معرفی مباحث زیست یازدهم
دیدیم که تمام مباحث زیست یازدهم در 9 فصل و مجموعا 24 گفتار ارائه می شود. بخش قابل توجهی از تست های طرح شده از این کتاب، از نکات موجود در تصاویر مهم کتاب درسی اقتباس می شوند. بنابراین در یادگیری و تسلط بر تصاویر موجود در کتاب بسیار دقیق عمل کنید. آنچه در تدریس زیست یازدهم باید مورد توجه قرار گیرید، میزان اهمیت مباحث هر فصل از این کتاب و نحوه طرح تست از آنها در کنکور است. در نظر داشته باشید برای اینکه بتوانید به سوالات مطرح شده در کنکور به درستی پاسخ دهید باید بر تمامی جزییات هر مبحث به خوبی مسلط باشید.
