استوکیومتری در شیمی کنکور

برای این‌که بتوانیم مسائل مربوط به استوکیومتری در شیمی کنکور و سوالات امتحانی مربوط به این مبحث را به درستی پاسخ دهیم باید پیش از حل مسئله اصولی را بررسی و رعایت کنیم.

• موازنه واکنش های شیمیایی

همان طور که می دانید واکنش های شیمیایی به صورت معادله نوشته می شوند. در این معادلات عناصر با نمادهای شیمیایی در دو طرف معادل واکنش قرار دارند و بین معادلات دو سوی واکنش یک فلش یک‌طرفه یا دوطرفه قرار می گیرد که واکنش دهنده و فراورده را مشخص می کند.

براساس قانون حفظ جرم، تعداد عناصر در دو طرف واکنش باید برابر باشند، برای این منظور، مطابق تعداد عناصر موجود و طبق قواعدی که در فرآیند تدریس شیمی دهم و یازدهم می آموزیم، باید ضرایب عناصر را یافته و در معادله قرار دهیم. به این عمل موازنه واکنش می گویند.

• واکنش دهنده‌ها و فرآورده ها در معادله شیمیایی

عناصر اولیه ای که در اثر انجام عمل شیمیایی با یکدیگر واکنش می دهند را واکنش‌دهنده می نامیم و آنچه در اثر انجام این واکنش به دست می آید فرآورده است. معادله شیمیایی در واقع روند انجام واکنش را نشان می دهد و تمام عناصر، اتم ها، یون ها و مولکول هایی که در انجام فرآیند دخیل هستند را نشان می دهد.

• ضریب استوکیومتری

اگر می‌خواهید همه چیز در رابطه با استوکیومتری را بدانید، لازم است که با ضریب آن نیز آشنا شوید. ضرایب استوکیومتری بعد از موازنه، قبل از هر ترکیب شیمیایی قرار گرفته و در کنار واکنش دهنده‌ها به صورت منفی و برای فرآورده ها این ضریب مثبت است.

با کمک ضریب استوکیومتری تمامی عناصری که در دو طرف معادله قرار می‌گیرند، به طور برابر تقسیم می‌شوند. برای ایجاد این توازن ضریب استوکیومتری لازم است. به کمک این ضریب‌ها می‌توان در طی چند مرحله تمام مسائل استوکیومتری در شیمی کنکور را حل کرد.

مراحل حل مسائل استوکیومتری در شیمی کنکور

برای پاسخگویی به سوالات مربوط به استوکیومتری باید بتوانید واکنش دهنده و فراورده را تشخیص دهید؛ یون ها و ترکیب آنها برای به دست آمدن عناصر ترکیبی را به خوبی بشناسید، بر موازنه واکنش های شیمیایی مسلط باشید و مهارت های تبدیل واحد و محاسبات ریاضی را به خوبی یاد گرفته باشید و در نهایت مراحل زیر را اجرا کنید:

• متعادل کردن معادله
• موازنه واکنش
• تبدیل واحدها به مول
• محاسبه میزان مول هر ماده به کمک تبدیل‌ها
• تبدیل مول ماده مورد نظر به واحدهای خواسته شده در صورت مسئله

در کنکور چند سال اخیر شیوه طرح سوالات کنکور در درس شیمی، از مفهومی به سمت حل مسئله کشیده شده است. تا جایی که در حال حاضر استوکیومتری در شیمی کنکور بیشترین درصد سوالات را به خود اختصاص می دهد.

تشخیص روش های پاسخ‌گویی به سوالات محاسباتی شیمی و انجام مراحل حل مسایل استوکیومتری در سال های اخیر، شیمی را به یکی از درس های سخت کنکور ریاضی و تجربی تبدیل کرده و رسیدن به درصد بالا در شیمی برای بسیاری از دانش اموزان تبدیل به یک چالش درسی جدی شده است.

دست یابی به تسلط کامل بر شیمی نیازمند فهم کامل مفاهیم قوانین حاکم بر دانش شیمی و همچنین آشنایی و تفهیم دقیق قواعد حل مسئله استوکیومتری است. این امر نیازمند اموزش جامع و همچنین مطالعه و تمرین زیاد و مستمر است.

بر همین اساس تدریس شیمی کنکور باید مسئله محور و بر اساس تسلط بر حل مسائل صورت پذیرد. و در حین فرایند آموزش داوطلبان باید با یک برنامه ریزی دقیق و اصولی به مطالعه و تمرین مستمر در یادگیری این درس مهم بپردازند.