استکیومتری شاخه‌ای از علم شیمی است که در زمینه رابطه کمی بین عناصر و موازنه بین معادلات شیمیایی فعالیت دارد. اساس کار استوکیومتری بر اساس قانون حفظ جرم است. طبق این قانون بایستی جرم تمام واکنش دهنده‌ها برابر با میزان جرم محصولات باشد. در ادامه همراه ما باشید تا همه چیز در رابطه با استکیومتری در شیمی کنکور را برای شما شرح دهیم.
تعریف استکیومتری
استوکیومتری یک شاخص کمی و نسبی در علم شیمی است که اساس کار آن موازنه کردن معادلات شیمیایی است. طبق تعریف استکیومتری، در صورتی که مقدار واکنش دهنده‌ها مشخص باشد به راحتی می‌توان میزان محصولات را نیز تشخیص داد.
در واقع استکیومتری روشی است که مقدار مول را به جرم یا به اتم تبدیل می‌کند. می‌توان با داشتن هرکدام از این سه کمیت آن‌ها را به دیگری تبدیل کرد، به این تبدیلات، استکیومتری می‌گویند.
تحقیقات نشان داده است که میان محصولات و واکنش دهنده‌ها رابطه نسبی وجود دارد؛ یعنی از هر عنصر هرچند تعداد در واکنش دهنده‌ها باشد همان تعداد نیز در محصولات وجود دارد. همچنین می‌توان با مشخص بودن محصولات، واکنش دهنده‌ها را نیز به صورت نسبی مشخص کرد.
ضریب استکیومتری
اگر می‌خواهید همه چیز در رابطه با استکیومتری را بدانید، لازم است که با ضریب آن نیز آشنا شوید. این ضریب قبل از هر ترکیب شیمیایی قرار گرفته و در کنار واکنش دهنده‌ها به صورت منفی و برای محصولات این ضریب مثبت است. با کمک ضریب استکیومتری تمامی عناصری که در دو طرف معادله قرار می‌گیرند، به طور برابر تقسیم می‌شوند. برای ایجاد این توازن ضریب استکیومتری لازم است.
به کمک این ضریب‌ها می‌توان در طی چند مرحله تمام مسائل استوکیومتری را حل کرد. این راه‌ها عبارتند از:
- متعادل کردن معاله
- تبدیل واحدها به مول
- محاسبه میزان مول هر ماده به کمک تبدیل‌ها
- تبدیل مول ماده مورد نظر به واحدهای دیگر
استکیومتری در شیمی کنکور
در کنکور چند سال اخیر شیوه طرح سوالات کنکور در درس شیمی، از مفهومی به سمت حل مسئله کشیده شده است. تا جایی که در حال حاضر استکیومتری در شیمی کنکور بیشترین درصد سوالات را تشکیل می دهد.
بر همین اساس تدریس شیمی کنکور باید مسئله محور و بر اساس تسلط بر حل مسائل صورت پذیرد. بنابراین در انتخاب منابع آموزشی انتخاب بهترین پکیج تدریس شیمی کنکورر بسیار حائز اهمیت است.
استکیومتری گازها
برای استوکیومتری گازها بایستی شرایط حتماSTP یعنی شرایط استاندارد گازها حاکم باشد. میزان حجم هر مول گاز برابر است با ۱مول بر ۲۲.۴ لیتر که یک عامل کسر تبدیل است.
لازم به ذکر است که برعکس این کسر وجود دارد یعنی ۲۲.۴ لیتر بر ۱ مول که می توان به وسیله این دو کسر به راحتی میزان جرم، حجم و … هر واکنش را به دست آورد.
مزایای استکیومتری
با توجه به قانون استکیومتری می‌توان به اطلاعات زیادی در زمینه هر واکنش دست یافت. کسب این اطلاعات در واقع همان مزایای استوکیومتری هستند که عبارتند از:
- با داشتن مقدار محصولات می‌توان مقدار عناصر و مولکول‌های واکنش دهنده را یافت.
- با داشتن مقدار عناصر واکنش دهنده می‌توان تعداد عنصرها و مولکول‌های محصولات را مشخص کرد.
- با داشتن وزن اتمی عناصر می‌توان میزان وزن مولکول‌های واکنش دهنده و محصولات را مشخص کرد.
- با داشتن بعضی اطلاعات و با توجه به معادله موازنه شده به راحتی می‌توان مولاریته، چگالی و درصد جرمی مولکول‌ها را محاسبه کرد.
در این مقاله سعی شد که به طور مختصر همه چیز در رابطه با استکیومتری و همچنین جایگاه استکیومتری در شیمی کنکور شرح داده شود. استکیومتری یک اصطلاح برای حفظ روابط نسبی و کمی بین جرم‌ها، تعداد ذرات و تعداد مول‌ها است و تقریبا 80 درصد سوالات کنکور در درس شیمی را در بر می گیرد. با به دست آوردن ضریب هر معادله این اطلاعات را خواهید داشته که هر واکنش برای شما برابر با چند مولکول است.
